W Europejskim Kongresie Odnowy i Rozwoju Wsi bierze udział około 1500 osób z Polski, państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europy.
Zobacz relację z pierwszego dnia Kongresu: Europejski Kongres Odnowy i Rozwoju Wsi – co działo się pierwszego dnia? [Relacja]
Dzisiaj, podczas drugiego dnia Kongresu, będziemy mieć okazję posłuchać przedstawicieli ministerstw odpowiedzialnych za rozwój wsi, instytucji działających na rzecz rozwoju wsi i obszarów wiejskich, przedstawicieli samorządów, organizacji pozarządowych, środowisk naukowych oraz liderów społeczności wiejskich.
Wystartował Dzień Europy na Europejskim Kongresie Odnowy i Rozwoju Wsi w Poznaniu
W otwarciu drugiego dnia Europejskiego Kongresu Odnowy i Rozwoju wsi, który poświęcony jest Europie, uczestniczyli:
- Marek Woźniak – Marszałek Województwa Wielkopolskiego
- Andrzej Grzyb – poseł, były europoseł, Przewodniczący Komisji Obrony Narodowej
- dr Czesław Siekierski – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
- Z wielką przyjemnością witam Państwa podczas II dnia. To symboliczna data – Dzień Europy, który skłania nas do refleksji nad przeszłością i przyszłością Europy. Wczoraj przeżyliśmy inspirujący I dzień Kongresu poświęcony w dużej mierze Wielkopolsce. Dziękuję bardzo Panu Marszałkowi i wszystkim osobom z wielkopolskich instytucji samorządowych i rządowych oraz Wszystkim z tego regionu, którzy zaangażowali się w organizację tego wydarzenia – mówił minister Czesław Siekierski podczas otwarcia II dnia Europejskiego Kongresu Odnowy i Rozwoju Wsi.
- Z perspektywy 20 lat widać, jak dobrze Polska wykorzystała członkowsko w Unii a rolnicy wykorzystali możliwości, jakie dała nam wspólnota. Wejście do UE spowodowało istotne zmiany w polskim rolnictwie. Kondycja ekonomiczna rolników i kondycja życia ludności wiejskiej uległa znacznej poprawie. Dzisiaj natomiast jest czas by mówić o przyszłości, jakiej polski, polskiej wsi i rolnictwa chcemy. Jakie powinny być kierunki WPR by ta polityka odpowiadała wyzwaniom klimatycznym i środowiskowym, ale by nadal zapewniała bezpieczeństwo żywnościowe – dodał minister Siekierski.
- W latach 2007-2013, a potem w 2014-2020, kiedy program Rozwoju Obszarów Wiejskich był instrumentem wsparcia, wykorzystaliśmy ponad 2 miliardy złotych na realizację szeregu inwestycji, bo to takie właśnie trafiały do tych najmniejszych środowisk. Zbudowano ponad 400 km lokalnych dróg, ponad 900 km sieci wodociągowych, 1800 km sieci kanalizacyjnych, 25 nowoczesnych targowisk, 700 obiektów pełniących funkcje kulturalne, głównie świetlice, domy kultury i szereg najróżniejszych miejsc poświęconych rekreacji, sportowi i turystyce – powiedział Marek Woźniak – Marszałek Województwa Wielkopolskiego.
- Istotą rozwoju obszarów wiejskich jest kreowanie społeczeństwa obywatelskiego. W tym społeczeństwie szczególne znaczenie mają liderzy lokalni, to oni są gwarancją sukcesu – zaznaczył Andrzej Grzyb – poseł, były europoseł, Przewodniczący Komisji Obrony Narodowej.
Wizja dla rolnictwa i żywności
- Dziś świętujemy naszą jedność, nasze wartości i wspólne wysiłku ku budowaniu lepszej przyszłości. 25% populacji wiejskiej i 70% terytorium obszarów wiejskich w UE mierzy się kłopotami demograficznymi, z presją środowiskową i rozwojem technologicznym. Wyzwania te stanowią dla nas szanse do ponownego podejścia do problemów. Wczoraj w Brukseli zaprezentowałem nową wizję dla rolnictwa i przyszłości. Nie jest ona tylko pustym dokumentem, ale znaczącym dla naszej dalszej przyszłości. Nie chodzi tylko o suwerenność i bezpieczeństwo żywnościowe, ale też o to by rolnicy mogli zabezpieczyć bezpieczeństwo energetyczne. Biorąc pod uwagę wojnę z Rosją. Jednym z filarów wizji jest holistyczne podejście do polityki. Różnorodność jest naszą siłą. Nasze rolnictwo różni się pomiędzy krajami UE, a nawet wewnątrz krajów, regionalnie. Ważna jest też nasza potrzeba odporności. Napięcia polityczne i zmiany klimatyczne, takie jak np. powodzie niosą spore ryzyka dla sektorów, nie tylko rolnego. Musimy wspierać te sektory, by dostarczały bezpieczną żywność, rozwijały obszary wiejskie z poszanowaniem jej kultury. Chcemy być nie tylko konkurencyjni, ale by polityka zapewniała równe szanse dla wszystkich - powiedział Christophe Hansen – Komisarz UE ds. Rolnictwa i Żywności.
Podkreślił też, że wizja skupia się na wsparciu młodych rolników, a także wdrażaniu działań ograniczających biurokrację.
Przyszłość rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich – dyskusja
W dyskusji na temat przyszłości rolnictwa, a także rozwoju obszarów wiejskich brali udział:
- Christophe Hansen – Komisarz UE ds. Rolnictwa i Żywności
- dr Czesław Siekierski – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
- Francesco Lollobrigida – Minister Rolnictwa, Suwerenności Żywnościowej i Leśnictwa Włoch
- Maria Panayiotou – Minister Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Cypru
- Georgi Tahov – Minister Rolnictwa i Żywności Bułgarii
- Ignas Hofmanas – Minister Rolnictwa Litwy
- Ludmila Catlabuga – Minister Rolnictwa i Przemysłu Żywnościowego Mołdawii
- Jerry Buttimer T.D. – Minister Stanu ds. Rozwoju Społeczności i Organizacji Charytatywnych Irlandii
- Begoña García Bernal – Sekretarz Stanu ds. Rolnictwa i Żywności Hiszpanii
- Europa powinna patrzeć na rolników, jak na tych, którzy kultywują tradycje. Niestety, nawet w Bruksela chciała narzucić zasady nie do zrealizowania dla rolników. Musimy walczyć z biurokracją. Musimy zapewnić holistyczną wizję rozwoju z uwzględnieniem potencjału środowiskowego i poszanowaniem środowiska. Włoski rząd mocno inwestował w zasoby i rolnictwo. W ciągu ostatnich 2 lat 11 mld euro wykorzystano na zapewnienie zrównoważonego charakteru biurokratycznego, a także by zapewnić jakość wszystkich produktów wytwarzanych w rolnictwie - powiedział podczas dyskusji Francesco Lollobrigida – Minister Rolnictwa, Suwerenności Żywnościowej i Leśnictwa Włoch.
- WPR musi składać się z II filarów. Pierwszy to płatność dystrybucyjna, ale powinna trafiać wyłącznie do tych, którzy prowadzą działalność, a nie tylko udają, że są rolnikami. Drugi, to środki dla mniejszych i średnich gospodarstw. One powinny mieć możliwość dostosowania się do warunków rynkowych. Zaangażowanie w krótkie łańcuchy dostaw z pewnością zapewni większe perspektywy mniejszym rolnikom. I choć już te działania realizujemy, potrzebujemy większego wsparcia. Myślę, że jeśli będziemy współpracować dojedziemy do konsensusu - powiedział Ignas Hofmanas – Minister Rolnictwa Litwy.
- Republika Mołdawii wzięła na siebie zobowiązanie bycia częścią Unii Europejskiej. Chcemy mieć swój wkład w bezpieczeństwo spożywcze Unii. Chcemy też wzmacniać rynek i wspierać naszych rolników. Mogę zapewnić, że nasi rolnicy wkładają całą duszę w swoją działalność. Dlatego odczuwają wewnętrzny ból i niepokój, że ten proces stania się częścią Wspólnoty mógłby się nie powieść - Ludmila Catlabuga – Minister Rolnictwa i Przemysłu Żywnościowego Mołdawii.
- To ważne by łączyć badania i wiedzę z życiem codziennym ludzi. Rolnictwo jest kluczowym sektorem w Irlandii. W zeszłym roku eksport żywności z naszego kraju wygenerował 19,6 mld euro. Naszą zaletą jest holistyczne podejścia do kultywowania innowacji, komunikacja pomiędzy interesariuszami z poszczególnych sektorów by dostarczać rolnikom skuteczne rozwiązania w codziennej pracy - Jerry Buttimer T.D. – Minister Stanu ds. Rozwoju Społeczności i Organizacji Charytatywnych Irlandii.
- W obliczu zmian klimatu, instalacje fotowoltaiczne czy ponowne wykorzystanie wód jest niezwykle ważne. Sieci wodne przebiegają przez 22% terenów wiejskich w Hiszpanii i nawadniają ponad 70% tych terenów. W naszym kraju powołano okrągły stół ds. nawadniania. Chcemy mieć zrównoważoną sieć. A Dlaczego? By gospodarstwa rolne były rentowne - Begoña García Bernal – Sekretarz Stanu ds. Rolnictwa i Żywności Hiszpanii.
- WPR musi być stawiać czoła zmianom klimatycznym i geopolitycznym dlatego powinna być bardzo elastyczna, powinna wspierać działania związane z pozyskiwaniem wody, zwłaszcza poprawić dostęp do wody dla małych rolników. Ważne jest wsparcie narzędzi kryzysowych, trzeba zwiększyć budżet na rezerwy kryzysowe, ponad ten na WPR. Ponadto WPR musi mieć silny budżet WPR i elastyczny. Rolnictwo to podstawa to rozwoju bezpieczeństwa żywnościowego - Andreas Grigorii z Cypru.
- Z dyskusji na szczeblu unijnym, ale też z decydentami w Polsce wypływa, że WPR ma być dwufilarowa, oddzielna. Nie będzie jednego wspólnego funduszu. A zatem potwierdzona została kontynuacja dotychczasowej WPR. To dobra informacja, która wypływa właśnie na dzisiejszym Kongresie – podkreślił minister Siekierski.
- To ważne, że będzie drugi filar ,czyli środki na rozwój obszarów wiejskich, które je wzmacniają. Rozwój obszarów wiejskich to bardzo istotna cześć, tam mieszka 40% ludności Polski, a wiec wymaga finansowania również z polityki spójności. Sprawy bezpieczeństwa żywnościowego są ważne jeśli chodzi o zabezpieczanie i dostępność, ale też jakość żywności. Polska eksportuje prawie 40% swojej żywności. Europa jest także wielkim eksporterem. Musimy to brać pod uwagę przy relacjach handlowych. Musimy mieć świadomość, że dostęp do unijnego rynku jest pewnego rodzaju wyróżnieniem dla krajów trzecich, że spełniają rygory produkcji, jakie obowiązują u nas. Niemniej musimy bronić rynek europejski przed nadmiernym napływem towarów, które nie spełniają standardów i są produkowane bez uwzględniania zasad zrównoważonego rozwoju. Panie komisarzu jesteśmy murem za panem jeśli chodzi o walkę o dobrą WPR. To nie tylko utrzymanie rolników, z tego również korzystają konsumenci. Nie rewolucyjne a ewolucyjne zmiany w polityce rolnej. To zdecydowanie dobre podejście – dodał szef polskiego resortu rolnictwa.
Wielofunkcyjność a rolnictwo w rozwoju obszarów wiejskich
W kolejnej dyskusji podczas Europejskiego Kongresu Odnowy i Rozwoju Wsi brali udział:
- Wiktor Szmulewicz – Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych
- Massimiliano Giansanti – Przewodniczący COPA
- Arūnas Svitojus – Prezes Izby Rolniczej Republiki Litewskiej
- Kerli Ats – Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
- Günther Felßner – Wiceprzewodniczący Niemieckiej Rady Rolników
- Jan Krzysztof Ardanowski – były Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
- Dyskusja wokół znaczenia wsi toczy się dzisiaj, ale i toczyła się 20 lat temu. Pada wiele pustych słów, które nie są potem realizowane w żaden sposób w polityce unijnej czy w polityce krajowej. Oczywiście wieś to nie tylko rolnictwo, chociaż zdecydowana większość obszarów wiejskich Europy jest związana z rolnictwem. Trudno sobie wyobrazić wieś bez rolnictwa, ale w Europie takie głosy się pojawiają. A mianowicie mówi się, że dobrobyt jest na tych terenach gdzie następuje dezagraryzacja. Z tego by wynikało, że tam gdzie rolnictwa jest mniej tam się ludziom dobrze żyje. Przecież to jest jakiś absurd – mówił Jan Krzysztof Ardanowski – były Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dodał, że wieś jest zasobem, bogactwem Europy a nie kłopotem. To ona przekazuje tradycje, pokazuje, jak powinny wyglądać relację dzieci z rodzicami, a także pomiędzy kobietą i mężczyzną. To ona kształtuje wartości.
Europejski Parlament Wiejski – Propozycje dla Polskiej Prezydencji
W panelu Europejski Parlament Wiejski – Propozycje dla Polskiej Prezydencji, brali udział:
- Tom Jones – President of ERCA and member of the ERP, European Rural Parliament‘s Steering Group
- Radim Sršeň – wiceminister rozwoju regionalnego rządu Republiki Czeskiej
- Urszula Budzich-Tabor – sekretariat Rural Pact
- Europejski Parlament Wiejski działa od 12 lat i współdziała z krajowymi Parlamentami Wiejskimi. Wczoraj mieliśmy przyjemność gościć w polskim PW. Chcemy wsłuchać się w głosy ludzi pracujących i mieszkających na wsi. W oparciu o te głosy stworzyliśmy manifest, który przedłożyliśmy w styczniu w Brukseli - to była wizja dot. Europejskiego Parlamentu Wiejskiego. Ten manifest odzwierciedla naszą wizję rozwoju wsi i pokazuje ducha solidarności wiejskiej. Przedłożyliśmy też petycję, w której podkreśliliśmy znaczenie organizacji obywatelskich. Europa wiejska polega na żyjących w obszarach wiejskich wspólnotach, które rewitalizują i dodają energii ruchowi na rzecz zrównoważonej Europy. Porównałbym Parlament Wiejski do chóru - jeśli śpiewasz sam, wydaje ci się, że jesteś bardzo melodyczny, ale jeszcze lepiej brzmisz w chórze. Dlatego ważne jest holistyczne podejście do rozwoju wsi. Najlepiej śpiewać wspólnie, przed dużą widownią, wtedy nasz głos będzie wybrzmiewać mocniej - mówił Tom Jones, President of ERCA and member of the ERP, European Rural Parliament‘s Steering Group.
- Tłumy ludzi wchodzące na Kongres zwiastują dobrą przyszłość wsi. Jestem dumnym obywatelem UE i przedstawicielem niewielkiej gminy, którą kieruję od 15 lat - moi rodzice również byli burmistrzami i mam nadzieję, że mój syn pójdzie w moje ślady. 25 lat temu dołączyliśmy wraz z Polską i innymi państwami Europy Środkowo-Wschodniej do UE. Europa stoi obszarami wiejskimi, Pakt Wiejski jest jedną z największych inicjatyw obywatelskich w UE. Żywność jest podstawą bezpieczeństwa żywnościowego Europy, stąd musimy zadbać o odpowiedni rozwój obszarów wiejskich. Wg Wizji dla rolnictwa uzyskamy niemal rajski stopień rozwoju tych obszarów. Możemy to robić poprzez różne bloki, z których składa się pakt, organizacje pozarządowe, działaczy, osoby indywidualne. Zachęcam wszystkich do wspólnego działania.
- Rozwój obszarów wiejskich jest mocno związany z demografią i demokracją. Musimy dopuszczać do głosu wszystkich interesariuszy. Europejski Parlament Wiejski pokazuje nam, jak zapatrują się na rozwój obszarów wiejskich sami zainteresowani. Radim podał świetny przykład z Czech, gdzie fundusze na obszary wiejskie są kierowane przez różne ministerstwa - ten model powinniśmy przełożyć na inne kraje. Jest wtedy większa konektywność pomiędzy częściami składowymi Paktu na rzecz rozwoju Obszarów Wiejskich. Przez cały okres trwania tego Paktu staramy się łączyć lokalne inicjatywy demokratyczne i działania na wyższych poziomach. Nie jest on narzucony odgórnie, wymyślony przez UE i zarządzany przez urzędników czy polityków, ale czymś, co upodmiotawia lokalnych działaczy. Zdecydowana większość osób zaangażowanych to wolontariusze, działający na rzecz rolnictwa i żywności. Jesteśmy zaangażowani w realizację Wizji na rzecz obszarów wiejskich. Zachęcam wszystkich do współpracy, nasze publikacje są dostępne w wielu językach. Chcielibyśmy, aby państwa członkowskie organizowały Parlamenty Wiejskie, by była możliwość stworzenia platformy do wymiany doświadczeń. Nie chodzi nam o to, byśmy postrzegali obszary wiejskie jako odchodzące w przeszłość, ale dostrzegali sposoby wspierania tego rozwoju obszarów wiejskich przez działalność rolniczą - mówiła Urszula Budzich-Tabor – sekretariat Rural Pact.
Rozwój obszarów wiejskich: promowane zmiany w polityce po 2027 roku
Czas na kolejny panel. Tym razem o promowanych zmianach w polityce po 2027 roku dyskutowały następujące osoby:
- dr Czesław Siekierski – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
- Olgierd Geblewicz – Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego
- Krzysztof Hetman - Poseł do Parlamentu Europejskiego
- Depopulacja jest największym wyzwaniem we wszystkich regionach. Dlaczego ludzie nie chcą mieszkać na wsi? Bo chcą mieć pracę, później usługi i mieć gdzie mieszkać. U mnie to akurat nie problem bo średnie gospodarstwo w woj. zachodniopomorskim ma 33 ha. U nas ludzie pasjonują się winiarstwem. Największa winnica Turnau jest właśnie w moim regionie. Niemniej musimy się zastanowić jak zachęcać ludzi do życia na obszarach wiejskich tak żeby stały się atrakcyjne do mieszkania, bo barier żeby stać się rolnikiem w Polsce jest bardzo dużo - Olgierd Geblewicz – Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego, Prezes Zarządu Związku Województw Rzeczypospolitej Polskiej.
- Dla każdego kraju członkowskiego powinien powstać osobny program rozwoju. W UE mamy ciągle ten sam problem, priorytety są narzucane przez Komisję Europejską, a te nie odpowiadają potrzebom regionów. Musimy przeciwstawić się pomysłowi centralizacji środków z polityki spójności i Wspólnej Polityki Rolnej. Ten pomysł jest groźny. Narasta eurosceptycyzm i jeśli będziemy ponownie przenosić decyzje daleko od obywatela to będą niestety budowały się siły populistyczne. Jeśli ludzie będą decydować na jakie projekty maja być wydawane pieniądze, to nie dość ze będą chcieli pracować na obszarach wiejskich, to będą chcieli tam żyć - Krzysztof Hetman – Poseł do Parlamentu Europejskiego, Członek Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Parlamencie Europejskim.
Blok - Różnorodność doświadczeń i form rozwoju obszarów wiejskich
AGRIREGIONS – Wspólna ambicja dla europejskiego rolnictwa
- Arnaud Lécuyer – Wiceprzewodniczący Rady Regionalnej Bretanii
- Ramón Fernández – Pacheco Monterreal, Minister ds. Rolnictwa, Rybołówstwa, Wody i Rozwoju Wsi, Prowincja Andaluzja
- Regiony mają kilka żądań - 1. Jeden właściwy budżet WPR, specjalny, dedykowany dla gmin i obszarów wiejskich. Taki jest cel, żeby pomimo różnorodności regionów i krajów członkowskich, porozumieli się w sprawie WPR. Drugi punkt to zachowanie budżetu, co jest powiązane z rozwojem obszarów wiejskich. Oczywiście jest wyzwanie obronności, w Polsce to ważny temat. Trzecia sprawa to kwestie rozszerzenia Unii Europejskiej. Chcielibyśmy, żeby regiony zarządzały budżetem powierzonym przez UE, żeby te pieniądze wracały do regionów, i żebyśmy my, jako regiony, mogli zapewnić odnowę obszarów wiejskich i rozwój rynku spożywczego. Żeby te kwestie były powierzone młodemu pokoleniu. Jeśli nie będzie odnowy pokoleniowej, nie będziemy mogli mówić o bezpieczeństwie żywnościowym - Arnaud Lécuyer, wiceprzewodniczący Rady Regionalnej Bretanii.
- Reprezentuję woj. graniczne w ramach NATO i nas w pierwszej kolejności interesuje bezpieczeństwo żywnościowe. Ale nie tylko tym wieś żyje - w ramach funduszy europejskich dla Pomorza chcemy pobudzać aktywności, które dają możliwości dywersyfikacji dochodów. Promujemy turystykę, także żywnościową, bo to pobudza aktywność lokalną i daje możliwości zarobkowania. Nasze województwo dominuje jeśli chodzi o OZE - 70% energii powstaje z wiatraków. Oznacza to, że te aktywności w ramach kolejnych programów będą nakierowane na zróżnicowanie aktywności zawodowej - Adam Gawrylik – Członek Zarządu Województwa Pomorskiego.
- Nasz region znajduje się na północy Hiszpanii, tam wieś reprezentuje praktycznie całą gospodarkę, kulturę, tożsamość i tradycję. U nas znajdują się największe gospodarstwa rolne. Podwajamy PKB w innych regionach rolniczych w UE. Jeśli chodzi o WPR, to 22% funduszy jest wykorzystywane przez rolników w naszym regionie. Dlatego nie tylko nasze regiony, ale też inne muszą pamiętać, że jeśli projektują politykę obszarów wiejskich, muszą brać pod uwagę, gdzie znajdują się największe centra miejskie, bo to ma związek z depopulacją wsi. Zarządzanie zasobem ludzkim to najważniejszy obecnie cel WPR. Młodsze pokolenie musi mieć możliwość przejmowania gospodarstw, u nas udało się w ten sposób wykorzystać ponownie 15 tys. ha gruntów. Nasz region oczywiście ma gwarancję opadów deszczów zimą, więc nie potrzebujemy dużo energii, by produkować żywność - mamy opady, mamy słońce, możemy działać. Ale jeśli mówimy o świecie młodych rolników, to musimy mieć na uwadze nowe technologie. W Hiszpanii mamy 80 centrów w których mamy kilkuset uczniów, których chcemy przeszkolić w technologiach cyfrowych. Oni będą mogli wykorzystać te umiejętności po powrocie na wieś. Mamy internet szybki we wszystkich naszych centrach, mamy tablety, laptopy, potrzebne aplikacje sektorowe. Drony to nisza, ale w przyszłości będą pomagać w prowadzeniu zrównoważonego, wydajnego rolnictwa. Mamy porozumienie z wszystkimi 9 największymi producentami maszyn rolniczych. Jednym z najważniejszych naszych osiągnięć jest to, że nasi kursanci mają dostęp w czasie rzeczywistym z dystrybutorami żywności. To jest model, który można wdrożyć w innych państwach członkowskich. Drugim modelem jest program cyfryzacji wsi. Naszym celem jest nowoczesna, odporna i wydajna wieś. Przekształcamy stare usługi na nowe technologie. Mamy nowe aplikacje sektorowe, innowacje technologiczne. Jest to inicjatywa, która ma na celu ucyfryzowanie wsi. Chcemy, aby nasi rolnicy byli ludźmi ucyfryzowanymi - Jorge Izquierdo Arribas – Dyrektor Generalny ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich (Kastylia i Leon).
Polski Parlament Wiejski - Podsumowanie obrad
- W Polsce jest miejsce na Polski Parlament Wiejski. "Usłysz głos wsi" to ok. 25 konferencji regionalnych, na których podjęliśmy decyzję o utworzeniu PPW. Wczoraj mieliśmy spotkania i powstał plan utworzenia Parlamentu - Jarosław Kuba – Prezes Zarządu Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich.
- Parlament jest polem dialogu pomiędzy sektorem publicznym a przedstawicielami społeczeństwa wiejskiego. Ten dialog nie zawsze się układa, bo często są to sprzeczne interesy. Konieczne jest zachowanie niezależności od władz publicznych, którą trzeba pogodzić z finansowaniem ze środków publicznych. Na wczorajszych spotkaniach tematycznych (tematy zostały zaproponowane na spotkaniach w latach 2022-2023) mieliśmy bardzo istotny stolik na temat edukacji, obywatelskiej, samorządowej. To jest cały ogromny temat. Mieliśmy temat "Woda i środowisko", mówiliśmy o retencji, wspieraniu rolników. Mówiliśmy o energii - wieś jest doskonałym miejscem na produkcję energii. Mieliśmy stolik z samorządowcami i instytucjami badawczymi, na którym też była mowa o demografii i edukacji. Będziemy się starali w naszych działaniach oddziaływać na decydentów, by nastąpiły zmiany w tych dziedzinach i wpisywać w europejski nurt Paktu dla Wsi - Urszula Budzich-Tabor – sekretariat Rural Pact.
- My, jako młodzież, włączyliśmy się w tworzenie Parlamentu Wiejskiego. Rozmawialiśmy z młodymi rolnikami, dla nas to bardzo ważne, by nasz głos był słyszalny - Szymon Migoń, prezes Związku Młodzieży Wiejskiej.
- Chcemy włączyć wszystkich w nasze działania, Izby Rolnicze, ODR-y. To jest duże wyzwanie, zaskakujące członków innych parlamentów wiejskich w UE - Ryszard Kamiński, wiceprezes Forum Aktywizacji.
- Jesteśmy troszeczkę inni, ale chcemy się jako Polska wyróżnić, dawać przykład. Do końca roku powstanie raport, w listopadzie planujemy sformalizować naszą pracę. Polski Parlament Wiejski to budowanie harmonii i równowagi - dodał Jarosław Kuba.
Regiony o Odnowie i Rozwoju Wsi
- Thomas Schmidt – Poseł do Landtagu Saksonii, Minister Środowiska i Rolnictwa Saksonii (2014-2019), Minister Rozwoju Regionalnego Saksonii (2019-2024)
- dr Herbert Daschiel – Radca Ministra, Ministerstwo Wyżywienia, Rolnictwa, Leśnictwa i Turystyki Bawarii
- Paweł Gancarz – Marszałek Województwa Dolnośląskiego
- Dariusz Kurzawa, Członek Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego
- 40% środków na obszary wiejskie wpłynęło z polityki spójności. Mieszkańcy sami zadecydowali, jak je wykorzystają poza unijnymi środkami, nasze regiony wspieramy pieniędzmi z krajowego budżetu i związkowego. Łączymy politykę spójności z pieniędzmi z WPR. Aby umożliwić dalszy rozwój obszarów wiejskich, trzeba łączyć wszystkie możliwe źródła finansowania - Thomas Schmidt – Poseł do Landtagu Saksonii, Minister Środowiska i Rolnictwa Saksonii (2014-2019), Minister Rozwoju Regionalnego Saksonii.
- Aby wzmocnić wieś, nie zawsze konieczny jest rozwój infrastruktury, wieś bowiem ma być czymś więcej niż zbiorowiskiem budynków, ale będą pielęgnować więzy międzyludzkie. Chodzi o to, by młodzi zamieszkiwali na terenach wiejskich i wspierali mieszkających tam starszych mieszkańców. Chodzi o synergię i stworzenie opieki dla osób straszych - dr Herbert Daschiel – Radca Ministra, Ministerstwo Wyżywienia, Rolnictwa, Leśnictwa i Turystyki Bawarii.
- Staramy się wprowadzać formy wymiany pokoleniowej., by utrzymać formy wymiany pokoleniowej. BY utrzymać tkankę wiejska konieczne sa miejsca, gdzie mogą spotykać się młodzi i starsi mieszkańcy. Wykorzystujemy do tego dawne domy kultury. organizujemy tam festyny, inscenizacje kulturalne. Kultura łączy pokolenia - dodał dr Herbert Daschiel.
- Infrastruktura na obszarach wiejskich potrzebuje ciągle pieniędzy, są braki w kanalizacji, ciągle za mało środków inwestujemy w przydomowe oczyszczalnie ścieków, borykamy się też ogromny problemem barku wody, również dla gospodarki rolnieczej., tutaj trzeba za inwestować większe środki, potrzebujmy nowe studnie głębinowe, zbiorki retencyjne - Dariusz Kurzawa, Członek Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
- Szeroko rozumiana globalizacja spowodowała, że zjawiska społeczne zarówno w Niemczech, jak i w Polsce są tożsame. Może skala nie jest taka sama, ale zjawiska są podobne. Wiec się dzisiaj wyludnia, zmienił sieje charakter, zanika rolniczy jej charakter. Ludzie na wsi w niewielkim odsetku żyją z tego, co wyparują na roli. Reszta migruje za pracą do większych miast. I ta migracja jest trwała, pozostawiając puste zabudowania. Gminy wokół dużych miast się rozrastają a reszta się wyludniają w zastraszającym tempie. Naszym zadaniem jest zdiagnozować ten problem i rozwiązać, trzeba zacząć od planów zagospodarowania przestrzennego, konieczne są tez działania wspierające demografie, czyli dbanie o drogi, kanalizacje, szkoły, przedszkola - Paweł Gancarz – Marszałek Województwa Dolnośląskiego.
Przykład wsi pomnika historii
- dr Eugenie Trützschler von Falkenstein – Turyngia – Tiefengruben
Dr Eugenie Trützschler von Falkenstein przedstawiła swoją miejscowość Tiefengruber, która otrzymała złoty medal w konkursie nasza wieś pięknieje i nasza wieś jest na liście UNESCO. Zawdzięczają to mieszkańcom polskiej wsi. Sama miejscowość jest w głębokim zagłębieniu, w 1802 roku miejscowość była częścią Prus, potem panowanie francuskie, Saksonii, Turyngii. Wieś katolicka, potem ewangelicka. W roku 1956 wszystkie tereny objęte PGR, następnie zbudowano centralną sieć wodną. Wcześniej wykorzystywane były studnie. Wieś zamieszkuje 260 osób, od wielu pokoleń, młodzi ludzie nie wyprowadzają się, nie mają żadnych problemów. W roku 1990 powstał kraj związkowy Turyngia. Spółdzielnia rolnicza, która powstała w latach 90 przetrwała do dziś. Rewitalizacja dachów, wszystkie domy 1991-1992 wyposażone w nowe dachy.
- Wieś w 1993 wygrała konkurs na najpiękniejszą wieś co zawdzięczają to zaangażowaniu mieszkańców. W roku 1994 otrzymaliśmy medal w konkursie nasza wieś pięknieje. Zmodernizowano drogę wiejską, położono instalacje gazowe, elektryczne, wodne, wieś została wybrukowana. Dlatego wygląda tak jakby powstała w XIX w. Goethe odwiedzał te tereny. Obecnie są organizowane koncerty charytatywne. Pomiędzy majem a październikiem odbywa się do 50 różnych imprez kulturalnych - opowiadała dr Eugenie Trützschler von Falkenstein.
We wsi jest dom kultury, w odrestaurowanej suszarni, gdzie odbywają się spotkania mieszkańców. W roku 2013 wieś dotknęła powódź, a ponieważ wieś jest położona w zagłębieniu, odnotowano dużą ilość szkód budowlanych. W roku 2015 wszystkie sady i ogrody zostały poddane rewitalizacji i wyposażone w ochronę przeciwpowodziową. We wsi jest bardzo dużo dzikich sadów z kilkudziesięcioma odmianami drzew owocowych. Na wiosnę organizowany jest też festiwal kwiatów.
ARGE–program dla wsi
- Theres Friewald-Hofbauer – dyrektor wykonawcza ARGE
- Przybliżę Państwu projekty wspólnot, które łączą się na rzecz odnawiania wsi. Jak my widzimy to w kontekście postępowania z wyzwaniami, jakie są przed nami. Arge jest to sieć działająca na poziomie UE, tutaj łączymy się na poziomie powiatów, patrzymy na bardzo długą historię. Na początku było to połączenie regionów, a od 2027 jesteśmy stowarzyszeniem. Inicjatywa wywodzi się z krajów południowych Niemiec. Przyłączyliśmy też krainy austriackie. W latach 80 dostrzegliśmy potrzebę, aby odpowiedzieć na problemy terenów wiejskich. Wsie były ofiarą decyzji politycznych. Wiele regionów było spustoszonych. Trudno nam było aktywizować społeczności lokalne, były one wyalienowane. Wypracowaliśmy europejski model rozwoju organicznego. Zauważyliśmy, że współpraca transgraniczna może przynieść obopólne korzyści. Ma to być intencja decentralna. Przekaz wiedzy i wymiana odbywa się oddolnie.Staliśmy się aktywnym członkiem ruchów odnowy wsi. Wymienialiśmy doświadczenia z innymi gminami, również polskie województwa były gospodarzami konferencji, które organizowaliśmy. Docenić trzeba 30 wyjazdów studyjnych do różnych gmin europejskich, ludzie mogli poznać inne wsie. Opracowaliśmy mapę działań tzw. mapę drogową obszarów wiejskich, przedstawia najlepsze zrealizowane projekty. Organizujemy konkurs na najlepsze projekty wsi i jeżeli chodzi o obszary tematyczne w ramach konkursu, to są projekty w obszarze rekreacja, sport, kultura, życie społeczne, integracja, ekonomia, rozwój mieszkalnictwa, ekologia, energia, zabezpieczenie osób starszych - mówi Theres Friewald-Hofbauer.
- Wiemy też, że bezpieczeństwo, zaopatrzenie w produkty spożywcze, to wszystko może się zmienić z dnia na dzień, to na przykładzie pandemii i wojny na Ukrainie. Stąd olbrzymie wyzwania pociągają za sobą wiele transformacji. Musimy działać w każdym obszarze, również na rzecz ochrony środowiska. Musimy być kreatywni, innowacyjni, mieć projekty na to. Musimy wyostrzyć świadomość, jeśli chodzi o różnorodność ludzi mieszkających na wsi. Musimy sprawić, by obszary wiejskie radziły sobie z wyzwaniami XXI wieku - dodała Theres Friewald-Hofbauer. .
Nadzieje następnej generacji - punkt widzenia europejskiej młodzieży
- Moderator - Paweł Krzeczunowicz
- Rūdolfs Pulkstenis – Wiceprzewodniczący Europejskiej Rady Młodych Rolników (CEJA)
- Daniel Grist - Menedżer ds. komunikacji Rural Youth Europe
- Annie Linsemark - członek zarządu, koordynator ELARD
- Claudia Guidi – Konfederacja Młodych Rolników, Region Emilia-Romania
- Główna misja naszej organizacji to generacyjna odnowa. Działamy w całej Europie i składamy się z 33 organizacji krajowych, mamy 2 polskie organizacje. Pomagamy w sytuacji młodych rolników w całej UE. 2 mln rolników są zrzeszeni w naszej organizacji. Najtrudniejszym wyzwaniem, z jakim mierzą się młodzi rolnicy to dostęp do ziemi, pożyczek, wiedzy, umiejętności. Według nas brakuje atrakcyjności terenów wiejskich do życia. Kroki, które musimy podjąć to zapewnić mobilność generacyjną - Rūdolfs Pulkstenis – Wiceprzewodniczący Europejskiej Rady Młodych Rolników (CEJA).
- Mówię głosem młodych rolników. Jest to organizacja pozarządowa, która od 1997 promuje i wspiera młodych. Każde pokolenie powinno mieć coś do powiedzenia, jeśli chodzi o przyszłość Europy, dlatego tutaj jesteśmy. Wspieramy młodzież, stwarzamy szanse edukacyjne, dostęp do opieki zdrowotnej, mobilność, popieramy sprawiedliwy dostęp do ziemi, organizujemy warsztaty, by wymieniać się pomysłami, angażować w projekty. Jesteśmy głosem następnego pokolenia - Daniel Grist - Menedżer ds. komunikacji Rural Youth Europe.
- Chciałabym opowiedzieć o naszych nadziejach na przyszłość. Moja sieć szybko się rozrasta i ma bardzo dobre perspektywy, współpracujemy z młodzieżą. Jesteśmy organizacją europejską działającą na całym kontynencie. W społeczności organizujemy webinary, ostatni był poświęcony zdrowiu, dobrostanowi. Chcemy wspierać młodzież w działaniach lokalnych, zajmować się takimi kwestiami, jak dobry transport, dobre warunki życia, kładziemy też nacisk na kulturę, zdrowie, zdrowie psychiczne i dobrostan - mówiła Annie Linsemark - członek zarządu, koordynator ELARD.
- Te dwa dni konferencji były dla mnie wspaniałą okazją, aby poszerzyć horyzonty i zobaczyć, jak jest gdzie indziej. Być młodym rolnikiem nie jest łatwo. Nasza organizacja jest aktywna na rzecz promocji działalności rolniczej wśród młodych, tak aby ich przyciągnąć, prowadzimy działalność szkoleniową, staramy się pokazać, jaki potencjał drzemie w działalności rolniczej, jak istotne jest bycie rolnikiem w czasach zmian epokowych, klimatycznych, geopolitycznych. Musimy dbać i chronić też bezpieczeństwo żywnościowe, aby produkować dobra rolnicze również w sposób etyczny. Musimy pokazywać rolnika, jako pierwszą osobę, która dba o środowisko i która zasługuje, by osiągać korzyści - Claudia Guidi – Konfederacja Młodych Rolników, Region Emilia-Romania.
- Zawód rolnika jest zawodem bardzo nowoczesny, musi być postawiony na innowacyjność! Zapewniam, że rolnicy nie tylko wyciągają ręce po pomoc, ale chcemy zapewnić przyszłość. Bez rolnictwa nie ma życia, a bez życia nie ma przyszłości. - dodała Claudia Guid.
Polityka Hiszpanii wobec depopulacji
- Moderator - dr hab. Sławomir Kalinowski, profesor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN
- Begoña García Bernal – Sekretarz Stanu ds. Rolnictwa i Żywności Hiszpanii
- Jesus Ramón Asensio Echegoyen – Dyrektor Biura Castilla la Mancha przy Unii Europejskiej
- Przez dwa dni słyszeliśmy o wielu problemach obszarów wiejskich. Dodamy jeszcze: depopulacja na obszarach wiejskich, problem zauważalny w Polsce i w pozostałej części Europy. Hiszpania wprowadza nowe działania i narzędzia, by przeciwdziałać depopulacji, więc przyjrzyjmy się im, czy możemy je wykorzystać. Jeśli porównamy Hiszpanię i Polskę, to zobaczmy, że sytuacja depopulacji na wsi jest podobna. Do 20230 roku niemal cała Europa będzie zagrożona procesem depopulacji. Czy te rozwiązania, które wprowadza Hiszpania będą uniwersalnymi? - dr hab. Sławomir Kalinowski, profesor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
- W Hiszpanii 80% populacji żyje na 20% kraju. Oznacza to, że żyje w wielkich miastach. Chcieliśmy rozpocząć politykę, która będzie obejmowała wszystkie partie w rządzie. Opracowaliśmy 130 kroków w planie walki z depopulacją. Dziś mówiłam, że przyszły WPR musi zawierać dwa filary, wyzwanie demograficzne staje się wyzwaniem demokratycznym. Dlatego trzeba zaproponować przyszłość dla młodych i przede wszystkim dla kobiet - Begoña García Bernal – Sekretarz Stanu ds. Rolnictwa i Żywności Hiszpanii.
- W sumie mamy ponad 200 działań dla 300 gmin narażonych na ekstremalne depopulacje. Głównym zadaniem jest poprawić życie ludzi na terenach wiejskich, mówimy o prawie do nauki, usług zdrowia i innych. Trzeba usprawnić wszystkie sektory, poprawić transport, łączność, stosujemy serię zachęt dla mieszkańców wsi, ulg podatkowych, ulg od mieszkania na wsi, wzmacniamy przedsiębiorczość - Jesus Ramón Asensio Echegoyen – Dyrektor Biura Castilla la Mancha przy Unii Europejskiej.
Wzmacnianie społeczności wiejskich na drodze do zrównoważonej transformacji
- dr Ilona Rac – Uniwersytet w Lublanie, Wydział Biotechniczny, Katedra Gospodarki Rolnej, Polityki i Prawa
- dr hab. Ewa Korcelli-Olejniczak – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PA
- Co nauka może zrobić dla rozwoju obszarów wiejskich? Staramy się zaprojektować społecznościom wiejskim lepsze perspektywy, staramy się wspierać zrozumienie różnych obszarów, perspektyw i cech i jak one wpływają na wyzwania i potencjał na terenach wiejskich. Nasze rezultaty to np. bazy danych. Nasza aplikacja, którą przygotowaliśmy jest szczegółowa, mamy dostęp do mapy rożnych cząstek zawieszonych w powietrzu. Naszą politykę staramy się realizować w oparciu o dowody naukowe. Geograficznie jesteśmy rozmieszczeni w całej Europie, a czynnik ludzki jest w centrum naszych badań. Staraliśmy się stworzyć obiekt żyjącego laboratorium. Mamy dwa tzw. żywe laboratoria, jedno w świętokrzyskim, drugie w mazowieckim - dr Ilona Rac – Uniwersytet w Lublanie, Wydział Biotechniczny, Katedra Gospodarki Rolnej, Polityki i Prawa.
- Chcemy przedstawić narzędzie analizowania danych, aby zmierzyć się z luką danych dotyczących oszczędzania żywności, którą normalnie byśmy marnowali. Podstawą tego, co badamy jest lokalna spółdzielnia, która współpracuje z nami i ten kolektyw zajmuje się dystrybucją żywności grupom zmarginalizowanym. Pozwala nam to ocenić wpływ pozytywny w zakresie niemarnowania żywności - mówił Matic Sokolic.
Polska poza dużymi miastami w Unii Europejskiej
- Bronisław Komorowski – były prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
- Eugeniusz Grzeszczak – były wicemarszałek Sejmu
- Jerzy Buzek – były prezes Rady Ministrów
- dr Czesław Siekierski – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
- Czym dla mnie jest wieś i wiejskość? Nie będę udawał, że jestem rolnikiem. Ale zawsze uważałem, że ponad 90% społeczeństwa polskiego ma korzenie wiejskie. Na pewno dzisiaj wieś nie jest rolnictwem. Obserwuję moją wieś, tam już nie ma ani jednego rolnika. Ich synowie pracują gdzie indziej, utrzymują się z zajęć pozarolniczych. To chyba jest nieuchronny proces, powiem więcej pozytywny procent. Doganiamy rozwinięte kraje świata zachodniego pod względem ludzi żyjących z zajęć rolniczych. Inna rzecz to zmiana struktury rolnej, rozdrobniona, ekonomicznie nieuzasadniona. Dla mnie wiejskość to jest głównie miejsce zamieszkania, już nawet nie styl życia. Wiejskość dla mnie to bliskość kontaktów sąsiedzkich, rodzinnych i naturalne uczucie wsłodpowiedzialności za siebie nawzajem - Bronisław Komorowski – były prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
- Wielkopolska w tej chwili stoi nowoczesnym rolnictwem. 93% obszaru powierzchni jest poza dużymi aglomeracjami. Ale to nie są rolnicy. Ludzie z wielkich miast uciekają na te tereny. Małe miasta na przykładzie Wlk warto zaobserwować ich rozwój. One stają się liderami. Mamy tam usługi edukacyjne, zdrowotne. Małe miasta są pomostem do dużych aglomeracji, stąd ten harmonijny rozwój, który widoczny jest gołym okiem. Wlk jest przykładem gospodarności - Eugeniusz Grzeszczak – Łowczy Krajowy, były wicemarszałek Sejmu RP.
- To, co mieliśmy 20 lat temu, to teraz Wielkopolska wieś się bardzo zmieniła, status ludności wiejskiej się bardzo zmienił. Zmieniła się infrastruktura, budynki, elewacje, wyposażenie domów. Większość ludzi, która pracowała w rolnictwie zaprzestała tej pracy. Obecnie może 11% ludzi zatrudnionych w Polsce, to jest w rolnictwie. Mówimy o polityce senioralnej, otóż w Polsce ci, którzy odchodzą z rolnictwa mają zabezpieczony system ubezpieczeń społ. Tą rolę odegrał KRUS. Na razie środowiska rolnicze obroniły ten system jako odrębny. Ja uważam, że tego trzeba bronić. Był pomysł, żeby to włączyć do ZUS-u, jako minister nie zgodziłem się. Ludzie na wsi chcą się spotykać ze swoimi sąsiadami. Mamy dużo domów kultury, jest wiele spotkań w plenerze, seniorzy biorą w nich udział. To jest ich sposób na życie. Kontakt jest najwazniejszy - mówił Stanisław Kalemba – były Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
- Na jakich kierunkach chcą studiować studenci ze wsi? Rolnictwo potrzebuje kadr. Jeśli przyjmiemy milion gospodarstw w Polsce i 1,5 mln wielkotowarowych, to potrzebujemy ludzi z kwalifikacjami. A z absolwentów techników maturę zdaje tylko mniej niż połowa, ze średnich szkół rolniczych było może 1200 kandydatów. Druga rzecz to ci, którzy prowadzą gospodarstwa, to oni opierają się zwykle na doświadczeniu rodzinnym. Nie podejmują nauki. Na wszystkich kierunkach rolniczych studiuje ok. 26 tys., co roku absolwentów jest ok 5 tys. To jest mniej niż 2% wszystkich absolwentów studiów wyższych - prof. dr hab. Michał Zasada – Rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
- Na jakich kierunkach chcą studiować studenci ze wsi? Rolnictwo potrzebuje kadr. Jeśli przyjmiemy milion gospodarstw w Polsce i 1,5 mln wielkotowarowych, to potrzebujemy ludzi z kwalifikacjami. A z absolwentów techników maturę zdaje tylko mniej niż połowa, ze średnich szkół rolniczych było może 1200 kandydatów. Druga rzecz to ci, którzy prowadzą gospodarstwa, to oni opierają się zwykle na doświadczeniu rodzinnym. Nie podejmują nauki. Na wszystkich kierunkach rolniczych studiuje ok. 26 tys., co roku absolwentów jest ok 5 tys. To jest mniej niż 2% wszystkich absolwentów studiów wyższych - prof. dr hab. Michał Zasada – Rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
- Brakuje nam prawdziwej fotografii obrazu wsi polskiej. Nie ma badań socjologicznych, która pokazałaby jaka jest nasza wieś. Dane prowadzone przez GUS są zniekształcone. Ziemia to nasze dziedzictwo. Ale ziemia staje się czynnikiem produkcji. Nie ma przywiązania. Minęły te czasy. Ziemia jest elementem rynku. Średnia gospodarstwa niczego nie mówi. Te 11-12 ha to fikcja, są małe gospodarstwa, działki, często ktoś to podtrzymuje, dopłaca. Tam, gdzie są ziemie dobre ugorów nie ma - mówił dr Czesław Siekierski – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
- Produkcja rolna zanika. Duża część wsi żyje na poziomie minimalnego poziomu socjalnego, a dodatkowo są wyhamowane aspiracje wśród młodzieży, do tego świetnie przyczyniają się nauczyciele - dodał jeszcze dr Czesław Siekierski.
- Skala zadań, które są na wsi w rolnictwie jest większa niż przed wejściem do UE - podsumował dr Czesław Siekierski.
Wydarzenia towarzyszące: Znajdziesz TUTAJ
