Rosnący areał uprawy słonecznika w Polsce wymaga narzędzi do skutecznego zbioru nasion tej rośliny. Ze względu na podobieństwa w technice siewu, naturalnym wyborem rolników uprawiających kukurydzę na ziarno (w których często słonecznik pojawia się jako kolejna roślina w płodozmianie) jest rzędowy zespół żniwny. Ma ona jednak swoje ograniczenia – mimo pasującego rozstawu rzędów.
Jak ograniczyć starty nasion podczas zbioru słonecznika?
Rzędowa przystawka do kukurydzy to tylko alternatywa w zbiorze słonecznika, która sprawdzi się w przypadku małych kilkuhektarowych plantacji. Co w przypadku większych plantacji? W połowie października, podczas testów prowadzonych przez firmę Raitech z Przytocznej, przyjrzeliśmy się bliżej pracy węgierskiej przystawki Oros Sun opracowanej do zbioru słonecznika. Ma ona kilka rozwiązań, które do minimum ograniczają straty podczas zbioru nasion zgromadzonych w tzw. koszyczkach, w konsekwencji podnosząc rentowność uprawy.
Z jakim kombajnem pracowała 12-rzędowa przystawka Oros Sun?
Dwunastorzędowy zespół żniwny Sun współpracował z kombajnem New Holland CR9.90 Revelation wyposażonym w dwurotorowy zespół omłotowo-separujący. Ponieważ przystawka nie była składana, a sztywna, podczas przejazdu na pole spoczywała na wózku transportowym. Jej ponowne zaczepianie do kombajnu nie jest czasochłonne, dzięki automatycznemu sprzęgowi hydraulicznemu. Wprawnemu operatorowi zajmuje to kilka chwil.
W okolicach Przytocznej na raczej słabych glebach przyglądaliśmy się zbiorom słonecznika. Jak poinformował nas operator kombajnu Maciej Tarasiewicz, średni plon słonecznika wyniósł ok. 3 t/ha. Kombajn poruszał się z prędkością ok. 6-7 km/h, przy prędkości obrotowej rotorów ok. 650 obr./min – parametry podobne, jak przy zbiorze kukurydzy.
Na pierwszy rzut oka konstrukcja zespołu żniwnego Oros Sun podobna jest do konstrukcji przystawki do zbioru kukurydzy, ma jednak kilka specyficznych rozwiązań. Co równie ważne, w porównaniu z przystawką do zbioru kukurydzy o tej samej szerokości roboczej, ma także dużo mniejszą masę.
Jak ograniczyć starty nasion podczas zbioru słonecznika?
Skuteczne chwytanie łodyg słonecznika zapewniają łańcuchy wciągające z chwytakami, które sprawiają, że koszyczki przyspieszają w momencie wchodzenia do zespołu żniwnego. To przeciwdziała ich wypadaniu do przodu przed heder.
Jednak najważniejszym rozwiązaniem ograniczającym straty podczas zbioru są tacki nad łańcuchami wciągającymi. Wprawiane są w drgania dzięki przymocowanym na ich spodzie rolkom obracającym się po kołach napędowych łańcuchów. Tacki zbierają ziarna i całe koszyczki, które mogą odpaść od łodygi dojrzałej rośliny. Są wyprofilowane w taki sposób, aby zebrany materiał zsuwał się wprost na przenośnik ślimakowy, który dzięki dużej średnicy (500 mm) delikatnie i łagodnie transportuje koszyczki z ziarnem do środka przystawki. Stamtąd są następnie zabierane przenośnikiem pochyłym wprost na zespół omłotowy kombajnu.
Przed tackami zastosowano metalowe rozdzielacze rzędów (podobne jak w przystawkach do kukurydzy) z pałąkami ślizgowymi od spodu, które do transportu odchyla się do wnętrza zespołu żniwnego.
W wyposażeniu opcjonalnym hederu Sun pod zespołem wciągającym jest zespół rozdrabniający złożony z poziomo ułożonych noży, co jest tegoroczną nowością firmy Oros. Skutecznie rozdrabnia twarde łodygi słonecznika, a hydrauliczna regulacja jego wysokości roboczej daje operatorowi możliwość wyboru długości pozostawionego ścierniska. Za nożami jest osłona w postaci gumowego fartucha, który skutecznie zabezpiecza przed wydostawaniem się drobnych elementów łodyg w stronę kombajnu.
Skoro mowa o cięciu, warto zaznaczyć, że producent wyposażył przystawkę w (zabezpieczone sprężynami) specjalne osłony, które chronią opony przed uszkodzeniami ostrymi łodygami – świetne rozwiązanie.
Prowadzenie kombajnu w rzędach zapewnia zastosowany w przystawce czujnik w postaci dwóch pałąków wykrywających rząd słonecznika. Skuteczne rozwiązanie znane również z przystawek do kukurydzy, podobnie jak czujniki wysokości roboczej zespołu żniwnego. Z takim wyposażeniem praca operatora jest komfortowa.
Układ napędowy przystawki Oros Sun
Dwunastorzędowa przystawka Sun napędzana jest mechanicznie za pomocą wałów przegubowych z lewej i prawej strony, które przekazują moment obrotowy do przekładni kątowych. Producent informuje, że takie rozwiązanie zapewnia dłuższą żywotność układu napędowego. Oros produkuje zespoły żniwne do słonecznika w szerokościach od 6 aż do 16 rzędów w rozstawach 70 lub 76,2 cm.
Przy jakich areałach słonecznika warto zainwestować w dedykowaną przystawkę do zbioru?
Oros zapewnia, że przystawki Sun jakością nie odbiegają od przystawek czołowych producentów. Producent zadbał nie tylko o ograniczenie strat do minimum, ale również o komfort pracy, co potwierdził również operator kombajnu – Maciej Tarasiewicz.
Do zbioru małych, kilkuhektarowych plantacji słonecznika, firma Oros oferuje również specjalne zestawy doposażenia zespołów żniwnych Cornado. W przypadku większych, ponad 20-ha plantacji słonecznika, lepszym rozwiązaniem jest jednak dedykowana do słonecznika przystawka Sun. Co prawda, kolejne narzędzie w parku maszynowym to także niemały wydatek, zwróci się jednak w ciągu kilku lat, ponieważ (według deklaracji producenta) zapewni zbiór przy stratach poniżej 1%.
dr inż. Artur Jakubek
