Jednym z podstawowych czynników produkcji, który rzutuje na poziom plonowania roślin, jest odczyn gleby. Jego regulacja polega na systematycznym stosowaniu nawozów wapniowych, z którymi wprowadza się do gleby składniki odkwaszające, mające na celu neutralizację jonów zakwaszających.
Regularne stosowanie nawozów wapniowych jest niezbędne, aby gleba odznaczała się optymalnym odczynem (warto przypomnieć, że im gleba cięższa, tym wyższy optymalny odczyn), gdyż zakwaszanie gleby w warunkach Polski jest procesem ciągłym (zdecydowana większość gleb w naszym kraju ulega systematycznemu zakwaszaniu). Jest on zarówno skutkiem naturalnych procesów zachodzących w glebie, wynika również z działalności człowieka.
Przyczyny zakwaszenia
Podstawowe procesy które prowadzą do zakwaszenia gleby to: ● pobieranie głównych składników odkwaszających (Ca2+, Mg2+) przez rośliny i ich wynoszenie z pola z plonem; ● wymywanie przez przesiąkającą w głąb gleby wodę wapnia i magnezu; ● oddychanie korzeni roślin; ● wietrzenie gleby; ● rozkład (mineralizacja) materii organicznej w glebie (próchnica, słoma, resztki roślinne, obornik itp.); ● utlenianie azotu i siarki.
W następstwie procesów zachodzących w glebie uwalniają się jony wodoru, a w niektórych przypadkach tworzy się również kwas azotowy lub siarkowy. Głównym bezpośrednim źródłem jonów wodorowych (H+) w glebie jest dwutlenek węgla (CO2), który rozpuszczając się w wodzie tworzy kwas węglowy (H2CO3), który jest związkiem nietrwałym i szybko rozpada się, uwalniając do gleby wolne jony wodoru. Obecność dwutlenku węgla w glebie jest spowodowana takimi procesami, jak rozkład materii organicznej i oddychanie korzeni roślin. Naturalna materia organiczna gleby, przyorane resztki roślinne, nawozy organiczne (słoma, liście buraczane itp.) oraz nawozy naturalne są bogate w węgiel (C). Średnio zawierają około 40% C. W trakcie rozkładu resztek roślinnych wprowadzony do gleby węgiel utlenia się, natomiast powstały dwutlenek węgla częściowo ulatnia się do atmosfery, a częściowo rozpuszcza się w wodzie produkując kwas węglowy, który jak już wspomniano prowadzi do zakwaszenia gleby.
Więcej na ten temat można przeczytać na łamach czasopisma Agrotechnika w nr 6/2015 str. 53
