Produkcja zbóż na świecie, w UE i w Polsce w sezonie 2014/15 ma być bardzo wysoka, w wielu przypadkach rekordowa. Zbiory pszenicy mają być rekordowe w przypadku świata, UE i Polski. UE i Polska mają zanotować rekordowe zbiory zbóż ogółem, a Unia również rekordowe zbiory kukurydzy. Na tym tle wyjątkowo wygląda sytuacja na rynku żyta, którego ma być mniej niż w ubiegłym roku zarówno w skali świata, jak i UE oraz Polski.
Światowe zbiory żyta wg Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) w sezonie 2014/15 mogą wynieść 14,8 mln t, czyli o 6% mniej niż w sezonie poprzednim. Kraje UE-28 maja˛ zebrać 8,8 mln t, tj. o 13% mniej niż w 2013 r. Komisja Europejska (KE) szacuje, że tegoroczne zbiory żyta w UE-28 będą jeszcze mniejsze i wyniosą 8,47 mln t, czyli o 16% (1,62 mln t) mniej niż w 2013 r. Na tak dużym spadku zaważył znacznie mniejszy areał zbiorów.
Według październikowych szacunków bilansów zbóż KE, powierzchnia uprawy żyta w 2014 r. obniżyła się o 19,5% do 2,10 mln ha. Mniejszy areał przeznaczony pod zasiewy żyta był rezultatem niskich cen tego rodzaju zbóż w poprzednich dwóch sezonach. Z kolei według tego samego źródła przeciętne plony żyta w UE-28 w br. wyniosły 4,0 t/ha wobec 3,9 t/ha w roku ubiegłym. Co zaskakujące, Wspólne Centrum Badawcze (JRC) podległe KE i zajmujące się m.in. prognozowaniem plonów, twierdzi w swoim październikowym raporcie, że tegoroczne plony wyniosły 3,71 t/ha wobec 3,97 t/ha w roku 2013. Oznacza to spadek o 6,4%.
Produkcję żyta w 2014 r. w naszym kraju, GUS szacuje na 2,77 mln t, tj. aż o 17,4% (0,58 mln t) mniej niż w ubiegłym roku. Wynik ten był wypadkową spadku powierzchni uprawy o 25% do 0,9 mln ha oraz wzrostu przeciętnych plonów o 10,1% do 3,15 t/ha. Z kolei JRC szacuje, że plony w Polsce były w tym roku o 1,0% niższe niż w ubiegłym. Jak widać, trudno na dzień dzisiejszy powiedzieć, jakie były przeciętne plony żyta w UE i w Polsce. Niemniej jednak, jeśli szacunki różnych instytucji (KE, JRC, GUS) zostaną uspójnione i tak, ze względu na niższy areał uprawy, będą oznaczały mniejszą produkcję żyta niż w 2013 r.
Opisana powyżej sytuacja podażowa powoduje, że poprawia się relacja cen żyta do innych zbóż. Żyto jest jednym z dwóch głównych rodzajów zbóż (obok owsa), które w Polsce w bieżącym sezonie jest droższe niż w ubiegłym. Przeciętna cena żyta konsumpcyjnego w okresie sierpień-październik była o 5% wyższa niż przed rokiem. W tym czasie przeciętnie pszenica konsumpcyjna była o 34% (171 zł/t) droższa od żyta konsumpcyjnego, podczas gdy w analogicznym okresie przed rokiem o 51% (242 zł/t). Różnica pomiędzy ceną pszenicy i żyta będzie nadal malała. Uważamy, że zbiory w 2015 r. będą jeszcze mniejsze niż w 2014 r., co spowoduje dalsze umacnianie się cen relatywnych żyta.
