Susza rolnicza 2015 r.

Z opracowanych przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla wszystkich gmin Polski (3064 gmin) oraz czterech kategorii gleb wynika, że w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia 2015 r. zagrożenie suszą rolniczą występuje wśród upraw: rośliny strączkowe, ziemniaki, krzewy owocowe, chmiel, kukurydza na kiszonkę, tytoń, warzywa gruntowe, buraki cukrowe, drzewa owocowe i kukurydza na ziarno.

Tegoroczna susza jest szczególnie dotkliwa. Mamy do czynienia z suszą meteorologiczną, glebową oraz rolniczą, która w skrajnych przypadkach może prowadzić do całkowitej utraty plonów. Deficyt wody w roku bieżącym był średnio o około 270% wyższy niż w wieloleciu.

Skutki obecnej suszy będą częściowo odwracalne w przypadku roślin wieloletnich, ale w przypadku roślin jednorocznych pastewnych, takich jak kukurydza, strączkowe czy ziemniak, poprawa warunków pogodowych we wrześniu nie spowoduje istotnej poprawy stanu uprawy tych gatunków.

Susza utrudnia prawidłowe wykonanie pożniwnych zabiegów uprawowych lub wymusza rezygnację z ich wykonania i znacznie ogranicza możliwości prawidłowej uprawy gleby i wykonanie siewów ozimin, co będzie powodowało również  straty w przyszłorocznych plonach.

W celu udzielenia pomocy finansowej dla gospodarstw rolnych poszkodowanych przez suszę w 2015 r.  Rada Ministrów 31  sierpnia 2015 r. przyjęła uchwałę w sprawie  ustanowienia programu pomocy dla rolników i producentów rolnych, którzy ponieśli szkody w gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej spowodowane wystąpieniem w 2015 r. suszy, w którym przewiduje się m.in. możliwość uzyskania przez producentów rolnych:

1. preferencyjny kredyt na wznowienie produkcji oraz poręczenie lub gwarancję spłaty tego kredytu. Kredyt na wznowienie produkcji  może zostać przeznaczony na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej (kwalifikowanego materiału siewnego, nawozów mineralnych, środków ochrony roślin, paliwa na cele rolnicze, inwentarza żywego). Oprocentowanie kredytu  wynosi obecnie w zależności od banku od 1,74% do 2,09%. W przypadku braku ubezpieczenia od co najmniej jednego ryzyka oprocentowanie kredytów w zależności od banku wynosi od 2,61% do 3,135%. Warunkiem udzielenia tej pomocy jest w szczególności dołączenie przez kredytobiorcę do wniosku o udzielenie kredytu bankowego protokołu oszacowania szkód zawierającego określenie zakresu i wysokości szkód oszacowanych przez komisję powołaną przez wojewodę, właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód. Wojewoda potwierdza wystąpienie szkód spowodowanych przez suszę, sporządzając adnotację na tym protokole;
2. pomoc finansową na każdy ha powierzchni upraw, na której wystąpiła susza zadeklarowanej  przez producenta rolnego  we wniosku, w wysokości maksymalnie 400 zł na 1 ha, a w przypadku uprawy owocujących drzew i krzewów owocowych – w wysokości maksymalnie 800 zł na 1 ha. Pomoc będzie przyznawana, w drodze decyzji administracyjnej kierownika biura powiatowego ARiMR właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę producenta rolnego, na wniosek tego producenta rolnego, złożony w terminie do 30 września 2015 r. na formularzu opracowanym i udostępnionym przez Agencję na stronach internetowych przez nią administrowanych. Producent rolny do wniosku o pomoc  będzie załączał kopię protokołu z szacowania strat;
3. pomocy, w opłacaniu bieżących składek na ubezpieczenie społeczne w KRUS oraz regulowaniu zaległości z tego tytułu w formie odraczania terminu płatności składek i rozkładania ich na dogodne raty. Rolnicy, którzy ponieśli szkody spowodowane przez suszę, mogą także ubiegać się o zmianę dotychczasowych warunków spłat należności z tytułu zadłużenia. Możliwe będzie także umarzanie w całości lub w części bieżących składek;
4. odroczeń w płatnościach do Agencji Nieruchomości Rolnych z tytułu umów sprzedaży i dzierżawy bez stosowania opłat i odsetek za okres odroczenia oraz ulg w opłatach czynszu dzierżawnego wnoszonego przez producentów rolnych, którzy ponieśli szkody spowodowane przez suszę;
5. ustawy z 29 sierpnia 1997 r.  Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, 699, 978 i 1197) o zastosowanie przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta ulgi w podatku rolnym za 2015 r.

Program został zgłoszony do Komisji Europejskiej jako zgodny z przepisami rozporządzenia Komisji Europejskiej (UE) nr 702/2014, a zatem przedmiotowa pomoc będzie udzielana, jeżeli szkody w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej oszacowane przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia tych szkód, wyniosły powyżej 30% średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z trzech ostatnich lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły szkody, albo z trzech lat w okresie pięcioletnim poprzedzającym rok, w którym wystąpiły szkody, z pominięciem roku o najwyższej i najniższej wielkości produkcji.

Ponadto wielkość pomocy będzie pomniejszana o 50%, jeżeli w 2015 r. co najmniej 50% powierzchni upraw w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej, z wyłączeniem łąk i pastwisk, nie było ubezpieczonych co najmniej od jednego z ryzyk.

14 sierpnia 2015 r.  do Komisji Europejskiej został skierowany wniosek o ustalenie dla Polski na podstawie art. 219 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 nadzwyczajnej pomocy z budżetu Unii Europejskiej dla producentów bydła, w związku z pogarszającymi się warunkami prowadzenia produkcji rolniczej spowodowanymi długotrwałą suszą.

Podjęte zostały również prace nad projektem rozporządzenia, które umożliwi wcześniejszą, zaliczkową wypłatę dopłat bezpośrednich. Należy zauważyć, że uwzględniając przepisy Unii Europejskiej przedmiotowe zaliczki będą mogły zostać wypłacone po 15 października 2015, a ich wysokość nie będzie mogła przekroczyć 50% kwoty płatności.