W trakcie wczorajszej konferencji w Gminnym Ośrodku Kultury w Strzałkowie minister Marek Sawicki przedstawił przyjęty w tym tygodniu przez Kierownictwo MRiRW nowy system płatności bezpośrednich na lata 2015-2020. Wstępna propozycja systemu została w lipcu br. poddana szerokim konsultacjom społecznym, a propozycje przesłane przez 141 ich uczestników zostały wzięte pod uwagę w końcowym opracowaniu.
Proponujemy system, który dla rolników aktywnych, produkujących i wiążących się z rynkiem, daje szansę na uzyskanie dopłat nawet powyżej 700 euro – powiedział minister Marek Sawicki podczas konferencji zorganizowanej przy okazji wizyty na Ziemi Wielkopolskiej. Rozwiązania te będą dzisiaj przekazane Komisji Europejskiej.
W latach 2015–2020 średnia płatność na hektar wyniesie ok. 246 euro. To niewiele mniej, niż w UE obecnie, ponieważ średnia unijna wynosi 251 euro i należy pamiętać, że w najbliższych latach będzie malała – poinformował minister Sawicki.
Opracowane przez ministerstwo systemowe rozwiązania w zakresie płatności bezpośrednich dla Polski na lata 2015–2020 w pełni wykorzystują możliwości, jakie dają nowe unijne ramy prawne w zakresie uwzględnienia krajowych celów rozwojowych. Jest to istotne, ponieważ prawie 75% z 32,09 mld EUR środków unijnych dla Polski w ramach WPR 2014–2020 stanowią środki na płatności bezpośrednie (23,49 mld EUR) .
Ministerstwo dąży do jak najlepszego wykorzystania płatności bezpośrednich do realizacji krajowych celów strategicznych, w tym celów Strategii zrównoważonego rozwoju wsi rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020, przyjętej przez Rząd w kwietniu 2012 r., w szczególności, w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego, wzrostu produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego, a także ochrony środowiska i adaptacji do zmian klimatu.
Proponowane rozwiązania pozwolą skutecznie i efektywnie wykorzystać dostępne środki unijne na rzecz dostarczania konsumentom w Polsce i całej Unii Europejskiej zdrowej i wysokiej jakości żywności w sposób uwzględniający potrzeby restrukturyzacji i modernizacji sektora rolno-żywnościowego, a także wymogi środowiska naturalnego w Polsce. Będzie to możliwe poprzez szczególne wsparcie aktywnych małych i średnich gospodarstw rolnych, które mają realne szanse na rozwój w warunkach globalizacji rynków i zmian oczekiwań konsumentów.
Celowi temu służyć będzie przesunięcie 25% koperty II filaru na lata 2015–2020, tj. 2,34 mld EUR, zwiększające pierwotną pulę środków na płatności bezpośrednie do 23,49 mld EUR. Środki finansowe uzyskane w wyniku tego przesunięcia będą w większości (około 73%) przeznaczone na finansowanie dodatkowej płatności dla małych i średnich gospodarstw (płatność dla „pierwszych hektarów” z przedziału od 3,01 ha do 30 ha, w każdym gospodarstwie). Na płatność dodatkową przeznaczone zostanie 8,3% krajowej koperty finansowej (ok. 280 mln EUR rocznie). Stawka tej płatności wyniesie ok. 41 EUR/ha. Szacuje się, że płatność dodatkowa trafi do ok. 920 tys. gospodarstw, co stanowi ok. 68% całkowitej liczby beneficjentów płatności bezpośrednich w Polsce.
Podobny, prorozwojowy efekt będzie miała zaplanowana płatności dla młodych rolników, na którą zamierza się przeznaczyć 2% (maksymalny odsetek dopuszczony przepisami unijnymi) rocznej koperty krajowej, czyli ponad 67 mln EUR rocznie. Płatność dla młodych rolników będzie miała postać płatności powierzchniowej, a jej stawka wyniesie 25% średniej krajowej płatności na hektar, czyli ok. 62 EUR/ha. Płatność będzie przyznawana do powierzchni nie większej niż 50 ha. Szacuje się, że do płatności tej kwalifikować się będzie corocznie ok. 110 tys. rolników.
Polska w pełni wykorzysta także możliwość przeznaczenia 15% koperty krajowej, tj. ponad 500 mln EUR rocznie, na płatności związane z produkcją. Prawie dwie trzecie z tej kwoty będzie skierowane na wsparcie średniej wielkości stad bydła, krów, owiec i kóz, a pozostałe środki na wsparcie upraw roślin wysokobiałkowych, owoców miękkich, pomidorów, ziemniaków skrobiowych, chmielu, konopi i buraków cukrowych. Dzięki tej formie płatności proces restrukturyzacji tych sektorów będzie przebiegał w bardziej zrównoważony sposób, pełniej wykorzystane będą zasoby pracy i ziemi oraz zachowana zostanie różnorodność rolnictwa we wszystkich regionach kraju.
Nowym elementem systemu, obowiązkowym w całej UE, na który przeznaczone zostanie 30% środków, będzie płatność na zazielenienie (greening), uzależniona od spełnienia wymagań w zakresie dywersyfikacji upraw, utrzymania trwałych użytków zielonych oraz przeznaczenia części powierzchni na cele proekologiczne. Przyjęte rozwiązania krajowe w tym zakresie pozwolą rolnikom na zaliczenie do obszarów proekologicznych wszystkich elementów przewidzianych w rozporządzeniach UE, co zminimalizuje ryzyko dodatkowych obciążeń dla gospodarstw. Szacuje się, że stawka płatności za zazielenienie wyniesie ok. 74 EUR/ha.
Preferencje dla małych i średnich gospodarstw rolnych, zarówno w płatności dodatkowej jak i płatności związanej z produkcją, w powiązaniu z planowanymi działaniami PROW 2014-2020 (m. in. „Modernizacja gospodarstw rolnych”, „Przetwórstwo i marketing produktów rolnych”, „Premia dla młodych rolników”) pozwolą zachować ich różnorodność i wielofunkcyjność i ułatwią dywersyfikację przychodów, w tym poprzez sprzedaż bezpośrednią.
Nowy system płatności bezpośrednich będzie komplementarny z pozostałymi formami unijnego wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich, w tym z:
- działaniami restrukturyzacyjnymi w PROW 2014-2020, m.in. instrumentem wyjścia dla małych gospodarstw, wsparciem dla młodych rolników i na rzecz restrukturyzacji;
- działaniami rolno-środowiskowymi nowego PROW 2014-2020 (ich komplementarność z wymogami zazielenienia) oraz wsparciem dla ONW;
- zmianami w ramach wspólnej organizacji rynków rolnych, ze szczególnym wsparciem tworzenia organizacji producentów rolnych i ich zrzeszeń mających na celu wzmacnianie pozycji rolników w łańcuchu marketingowym oraz rozbudowanie instrumentów zarządzania rynkami w sytuacji kryzysowych,
- planowanym w programach operacyjnych Polityki Spójności wsparciem reorientacji zawodowej rolników i członków ich rodzin.
Pomimo wielu nowych elementów wybierano rozwiązania możliwie proste i oparte o obiektywne i weryfikowalne procedury, co jest ważne nie tylko z punktu widzenia beneficjentów, ale także kosztów administracyjnych. Z tego względu zaproponowano m.in., aby rolnicy uzyskujący w ramach płatności bezpośrednich do 1250 euro byli objęci systemem dla małych gospodarstw, zwalniającym z dodatkowych kontroli w zakresie zazielenienia i wzajemnej zgodności.
