Zdecydowana większość gleb w Polsce w mniejszym lub większym stopniu ulega zakwaszeniu. Zakwaszenie jest procesem ciągłym, na który wpływają zarówno warunki naturalne, jak i działalność człowieka.
Ponad 90% gleb w naszym kraju jest wytworzonych na kwaśnych skałach naniesionych przez lodowce, które nie dość że są naturalnie ubogie w kationy odkwaszające (Ca+2; Mg+2), to jeszcze w zdecydowanej większości mają ubogi mineralny (minerały ilaste) i organiczny (próchnica) kompleks sorpcyjny, przez co składniki zasadowe łatwo ulegają wymyciu.
Aby utrzymać odczyn gleby (pH) na odpowiednim poziomie, co jest gwarantem jej wysokiej żyzności, należy systematycznie stosować nawozy wapniowe (co 3–5 lat w myśl zasady, że im gleba lżejsza, tym częściej, ale mniejszymi dawkami), neutralizujące kationy kwaśne (H+, Al3+), które uaktywniają się w glebie w następstwie jej zakwaszenia. Efektywne wapnowanie wymaga nie tylko odpowiedniej częstotliwości stosowania nawozów wapniowych, ale również dozowania ich we właściwych ilościach, gdyż tylko w takim przypadku dochodzi do przełamania buforowości gleby (naturalna zdolność gleby do utrzymywania odczynu na zbliżonym poziomie, niezależnie od tego, czy jest on wysoki, czy niski), co jest konieczne aby uregulować jej odczyn. Niestety w naszym kraju w ostatnich latach notuje się systematyczny spadek zużycia nawozów wapniowych (z danych statystycznych wynika, że obecnie zużycie CaO wynosi niewiele ponad 30 kg/ha).
Rozpuszczalność w roztworze glebowym
Wapno nawozowe może zawierać składniki odkwaszające (Ca2+, Mg2+) w postaci różnych form chemicznych, które odznaczają się zmienną rozpuszczalnością w roztworze glebowym, a więc i szybkością odkwaszania. Najszybciej rozpuszczają się nawozy zawierające wapń i magnez w formie tlenkowej (CaO, MgO). Równie szybko rozpuszczają się nawozy zawierające te składniki w formie wodorotlenkowej (Ca(OH)2, Ca(OH)2). Natomiast znacznie wolniej nawozy węglanowe (CaCO3, MgCO3), a najwolniej nawozy krzemianowe (CaSiO3, MgSiO3). Szybkie odkwaszające działanie wapna zawierającego składniki odkwaszające w formie tlenkowej wynika z łatwego ich wchodzenia w reakcję z „wodą glebową” (roztworem glebowym). Natomiast formy węglanowe i krzemianowe bardzo słabo rozpuszczają się w „wodzie glebowej”, nawozy tego typu rozpuszczają się przede wszystkim w kwasach glebowych, głównie w kwasie węglowym.
Więcej na ten temat można przeczytać na łamach czasopisma Agrotechnika w nr 10/2014 str. 19
