VAT: traktory „przesunąć” czy „sprzedać”

Prowadzimy dwie odrębne działalności gospodarcze – żona w zakresie usług utrzymania zieleni komunalnej, a ja w zakresie usług rolniczych. Niezależnie od tego posiadamy wspólne gospodarstwo rolne. Podatnikami VAT jesteśmy oboje, a w zakresie gospodarstwa tylko ja. Chcemy przekazać 2 ciągniki rolnicze oraz 2 mulczery i pługi obrotowe z gospodarstwa do działalności żony. Jak to prawidłowo zrobić z punktu widzenia VAT? – pyta nasz Czytelnik.

Odpowiedź: Zakładamy, że małżonkowie nie mają rozdzielności majątkowej, ani też nie mają majątku odrębnego w interesującym nas zakresie. Zatem należy ustalić, czy owo „przekazanie” ciągników i maszyn ma być sprzedażą w rozumieniu Ustawy o VAT, czy też ma to być tzw. przesunięcie składników majątkowych będących wspólnością małżeńską. 

Należy podkreślić, że nie ma spójnych poglądów organów podatkowych co do swobody obrotu składnikami majątkowymi będącymi przedmiotem wspólności majątkowej małżeńskiej.

Co do zasady, w aktualnym orzecznictwie obowiązuje pogląd, że jeśli każde z małżonków prowadzi odrębną działalność gospodarczą, to obrót gospodarczy pomiędzy nimi odbywa się tak jak pomiędzy samodzielnymi podatnikami (np. Interpretacja z 28 lutego 2012 r., sygn. IBPP1/443-1676/11/AZb), co powinno być dokumentowane fakturą VAT. Fakt, że towary albo usługi, nabywane są od podatnika VAT będącego małżonkiem nabywcy, nie wpływa na prawo do odliczenia VAT. Jest to konsekwencją uznania małżonków za dwóch niezależnych podatników VAT. Jedynym problemem, na co wskazują inne orzeczenia organów skarbowych, może być sankcja za ewentualne zaniżenie cen, w stosunku do cen rynkowych, w obrocie pomiędzy podmiotami zależnymi (art. 32 Ustawy VAT) – a za takie podmioty są uznawani małżonkowie w obrocie gospodarczym. 

Zatem formalna sprzedaż (w rozumieniu VAT jest to odpłatna dostawa) ww. ciągników i maszyn z gospodarstwa (lub z działalności gospodarczej usługowej) męża do działalności żony jest wg orzecznictwa prawidłowa i daje po obu stronach prawa do rozliczenia VAT.

„Przesunięcie”  towaru polega na nieodpłatnym dysponowaniu majątkiem wspólnym małżonków pomiędzy ich firmami (patrz wyrok NSA, sygn. akt I FSK 887/16.z 4 kwietnia 2018 r.). Zgodnie z tym wyrokiem, w sytuacji istnienia pomiędzy małżonkami wspólności ustawowej wszelkie transakcje jakie zawierane są pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności gospodarcze nie mogą być odpłatne. Zapłata następowałaby za składniki majątku wchodzące w skład wspólnoty i to ze środków wspólnych. NSA oparł się tutaj na art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT który mówi, że opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług. Skoro zaś takie „przesuniecie” towaru nie może być odpłatne, to brak podstaw do potraktowania ich jako dostawy towarów lub świadczenia usług. Zatem, w świetle ww. wyroku, istnieje swobodna i niepodlegająca opodatkowaniu możliwość przesuwania składników majątkowych w obrębie majątku wspólnego. 

Należy więc przyjąć, że nadal w orzecznictwie preferowany jest schemat sprzedaży składników majątkowych pomiędzy firmami małżonków, a w razie wątpliwości należy wystąpić o indywidualną interpretację.

Roman Włodarz

Opr. pł